Cây phan tả diệp là vị thuốc được dùng khá nhiều trong y học. Nhưng vẫn chưa có nhiều người biết về công dụng của chúng. Cùng Apharma tìm hiểu ngay sau đây.
Cây dược liệu phan tả diệp rất tốt cho sức khỏe, lá của cây có thể được dùng để chữa nhiều loại bệnh khác nhau. Đặc biệt là các bệnh liên quan đến tiêu hóa và giúp nhuận tràng hiệu quả. Ngoài ra, cây phan tả diệp còn mang đến nhiều công dụng đặc biệt khác. Hãy cùng nhà thuốc Apharma tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Giới thiệu sơ liệu về cây phan tả diệp
Phan tả diệp có tên gọi khác là tiêm diệp, tả diệp. Chúng có tên khoa học là Senna Alexandrina. Đây là loại thảo dược lá chét, thuộc chi Cassia. Cây có hình dáng gần giống cây thảo quyết minh nên nhiều người thường dễ nhầm lẫn giữa 2 loại cây thuốc này.
Hình ảnh cây phan tả diệp
Chiều cao trung bình của cây rơi vào khoảng 50 – 100cm. Phần lá tả diệp thuộc dạng lá kép lông chim, thường có 10 – 16 lá chét. Phần thân khá nhỏ, màu xanh sẫm và chia thành nhiều cành lá nhỏ.
Hoa phan tả diệp mọc thành chùm, cánh hoa màu vàng có khoảng từ 6 – 14 hoa mọc cùng 10 nhị, bao gồm 3 nhị phía trên nhỏ và bất thụ, 4 nhị ở giữa cùng lớn, còn 3 nhị phía dưới hơi cong. Quả phan tả diệp có dạng dẹt, thuộc loại đậu hình trứng, có chiều dài khoảng từ 4 – 6cm. Bên trong có quả với 6 – 8 hạt hình trứng dẹt màu nâu.
Khu vực phân bố
Nguồn gốc chính của cây phan tả diệp từ Ả Rập vào thế kỷ 9. Đến thời kỳ cận đại mới truyền sang Trung Quốc. Ở nước ta, cây này được trồng chủ yếu ở các vùng như Phú Yên, Ninh Thuận, Hà Nội và SaPa.
Bộ phận dùng để làm thuốc
Phần lá cây phan tả diệp có thể được dùng để làm dược liệu chữa bệnh. Vào mùa hè, người dân sẽ thu hoạch phần lá, vì đây là thời điểm lá căng mượt và đẹp nhất. Sau khi thu hoạch, lá sẽ được phơi dưới nắng nhẹ, khi chuyển sang màu khô thì đóng gói bảo quản dùng dần.
Thành phần chính của phan tả diệp
Trong loại thuốc này có chứa một số dưỡng chất như Sennosid A, Aloe hoặc Rhein, Isorhamnetin, chất nhựa khô…Những thành phần này có lợi cho cơ thể cũng như giúp hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác nhau.
Tính vị của phan tả diệp
Thuốc có tính hàn, vị ngọt, hơi đắng, không độc, đi vào kinh đại trường và được bào chế với nhiều dạng khác nhau để dễ sử dụng. Cụ thể:
- Phơi khô
- Điều chế thành dung dịch uống
- Viên nén
- Viên nhai
Công dụng của cây phan tả diệp
Điều trị nhuận tràng, táo bón
Phan tả diệp được coi là thần dược giúp nhuận tràng hoặc tẩy mạnh, người uống có thể cảm nhận cơn đau bụng. Nếu sử dụng liều mạnh, cơn đau sẽ dữ dội hơn, nôn mửa trong 3 – 4 giờ và tác dụng tẩy có thể kéo dài 1 – 2 ngày, sau đó người dùng không bị táo bón lại. Chính vì vậy, các thầy thuốc sử dụng phan tả diệp trị táo bón và làm sạch ruột trước khi tiến hành chẩn đoán xét nghiệm, nội soi.
Hỗ trợ giảm cân
Tuy rằng đây là loại thuốc được dùng nhiều trong việc điều trị nhuận tràng, chữa táo bón và thải độc cho cơ thể. Thế nhưng, phan tả diệp cũng hỗ trợ hiệu quả cho việc giảm cân, ngăn ngừa béo phì.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, chiết xuất từ lá cây thuốc phan tả diệp đem lại nhiều hiệu quả trong việc đốt lượng mỡ thừa tương tự như với lá vối. Đồng thời, chúng còn giúp tăng cường khả năng trao đổi chất, đào thải độc tố ra khỏi cơ thể, ngăn ngừa tình trạng tích tụ Kcal – một trong những tác nhân ảnh hưởng đến quá trình giảm cân.
Hỗ trợ tiêu hóa
Trong lá phan tả diệp có chứa nhiều các thành phần hóa học như Probiotic, Quercetin, Chất oxy hóa mạnh có vai trò loại bỏ các gốc tự do, kháng khuẩn, khác virus. Đồng thời hỗ trợ lợi khuẩn đường ruột tăng sinh và củng cố hệ miễn dịch cho cơ thể.
Thải độc gan
Theo báo cáo từ Tổ chức WHO, số ca nhiễm viêm gan, ung thư gan tại Việt Nam ngày càng tăng cao. Nguyên nhân chính dẫn đến việc này là do thói quen sử dụng bia rượu thường xuyên. Từ đó tạo cơ hội cho các loại virus có hại sinh sôi nảy nở gây ra bệnh cho con người.
Một trong những loại dược liệu hiệu quả giúp hỗ trợ thải độc gan hiện nay chính là cây phan tả diệp. Các hoạt chất có trong loại thuốc này sẽ giúp kích thích những enzym trong gan sinh sản. Nhờ đó mà gan mới đào thải được độc tố ra khỏi cơ thể. Đồng thời, lá còn chứa selen và allicin giúp làm sạch gan, loại bỏ nguy cơ xấu gây tổn hại cho gan.
Ngoài ra, cây phan tả diệp có thể được kê đơn để sử dụng cho những mục đích khác. Do đó để chắc chắn về việc sử dụng thuốc an toàn, các bạn nên hỏi ý kiến của các dược sĩ hoặc bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.
Bài thuốc chữa bệnh với phan tả diệp
Bài thuốc trị táo bón, nhuận tràng
Các bạn hãm lá phan tả diệp mỗi lần 3 – 4g. Sử dụng đều đặn hàng ngày vào mỗi buổi sáng trước khi ăn.
Bài thuốc trị mụn nhọt
Dùng khoảng 10g phan tả diệp đem đun với nước sôi rồi lọc bỏ phần bã, lấy nước uống. Chỉ sử dụng trong ngày, không chia nhỏ hoặc để lại qua ngày mai uống tiếp. Nên kiên trì uống trong vòng 2 tháng để giúp cơ thể được thanh lọc, thải độc nhanh chóng và tiêu trừ mụn nhọt.
Bài thuốc trị rối loạn tiêu hóa
Theo y học cổ truyền, dùng khoảng 3g lá cây phan tả diệp kết hợp với binh lang, đại hoàng. Mỗi vị dùng khoảng 4 – 5g cùng 10g sơn tra rửa sạch. Sau đó đem tất cả đi nấu chung với 1 lít nước, để cạn 1 nửa. Chờ cho nguội và chia thành 2 phần bằng nhau, sử dụng trong ngày.
Bài thuốc chữa khô ruột
Sử dụng khoảng 1 lượng nhỏ phan tả diệp, kết hợp với nhân trần, quyết minh tử và cam thảo. Mỗi loại khoảng 10 – 12g, sau đó sắc chung với nước và uống.
Trà phan tả diệp
Sử dụng khoảng 5 – 7g phan tả diệp rửa sạch và cho vào ấm pha trà. Cho 300ml nước sôi vào và đợi khoảng 5 – 8 phút cho trà ngấm là có thể sử dụng được. Người dùng nên uống hàng ngày để có tác dụng hiệu quả cho cơ thể, cũng như hỗ trợ giảm cân, giữ gìn vóc dáng.
Liều dùng của phan tả diệp
Thông thường, phan tả diệp dùng được cho mọi lứa tuổi, trừ một vài trường hợp không nên sử dụng. Ở mỗi độ tuổi, liều lượng dùng thuốc cũng có sự khác biệt. Cụ thể như sau:
- Trẻ em trên 12 tuổi và người dùng khoảng 17mg mỗi ngày, không dùng quá 30 – 35mg.
- Trẻ em dưới 12 tuổi, dùng khoảng 8mg.
- Người lớn dùng khoảng 17mg
Tác dụng phụ khi sử dụng cây phan tả diệp
Người dùng thuốc có thể gặp một số tác dụng phụ như sau:
- Đau bụng dữ dội
- Sụt cân
- Hạ Kali
- Buồn nôn
- Đau bụng trên
- Chán ăn
- Nước tiêu đậm
Ngoài ra các bạn cũng có thể gặp một số triệu chứng khác như co thắt dạ dày, đầy bụng, tiêu chảy nhẹ hoặc nước tiểu đổi màu.
Phan tả diệp tương tác với những bệnh nào?
- Rối loạn điện giải, thiếu Kali: Sử dụng quá nhiều phan tả diệp có thể làm những tình trạng này tệ hơn.
- Mất nước, tiêu chảy hoặc phân lỏng: Nếu gặp những tình trạng này, các bạn tuyệt đối không nên sử dụng phan tả diệp. Điều này sẽ khiến tình trạng bệnh của bạn nặng hơn.
- Vấn đề tiêu hóa: Đối với những ai bị đau bụng, tắc nghẽn đường ruột, viêm loét đại tràng, viêm ruột thừa, viêm dạ dày, sa sút hậu môn hoặc trĩ tuyệt đối không nên sử dụng phan tả diệp.
- Bệnh tim: Phan tả diệp có khả năng gây rối loạn điện giải và khiến tình trạng của các bệnh nhân xấu hơn.
Lưu ý khi sử dụng cây phan tả diệp
- Phụ nữ có thai và cho con bú chỉ nên sử dụng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ.
- Cân nhắc việc sử dụng thuốc nếu dị ứng với bất kỳ tác dụng dược tính nào của cây phan tả diệp.
- Thảo dược này có khả năng gây tăng co bóp cơ trơn tử cung và bàng quang. Chính vì vậy, phụ nữ có thai, viêm bàng quang và viêm tử cung không nên dùng.
Những cách phòng ngừa tình trạng táo bón
Táo bón đang là mối lo lắng của nhiều người hiện nay. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, một phần là do chế độ ăn uống và cuộc sống ít vận động. Táo bón khiến cơ thể luôn mệt mỏi, đầy đủ.
Nếu tình trạng này kéo dài sẽ rất dễ gây ra những biến chứng cho hệ tiêu hóa. Để ngăn ngừa táo bón có thể xảy ra, chúng ta cần thực hiện những biện pháp phòng ngừa như sau:
Tăng cường chất xơ
Chế độ ăn giàu chất xơ giúp tiêu hóa tốt và tăng nhu động ruột hơn. Ngoài ra, bổ sung các loại thực phẩm có nhiều chất xơ cũng giúp ngăn ngừa một số bệnh khác như hội chứng ruột kích thích, bệnh trĩ…Những loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ được khuyên dùng bao gồm: ngũ cốc nguyên hạt, hạt lanh, rau xanh, táo, lê, cam…
Sử dụng thịt nạc
Trong thịt có chứa nhiều protein. Thế nhưng lượng chất béo đi cùng với đó cũng sẽ gây khó tiêu. Do đó nên sử dụng thịt nạc như thịt gà hoặc thịt lợn thăn sẽ tốt hơn nhiều cho vấn đề tiêu hóa.
Uống nhiều nước
Một trong những thói quen tốt giúp đẩy lùi nguy cơ táo bón và tốt cho cơ thể chính là uống nhiều nước. Việc làm này sẽ giúp ruột lưu thông tốt, phân mềm và dễ bài tiết ra khỏi cơ thể hơn.
Hạn chế sử dụng thực phẩm giàu chất béo
Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu chất béo sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thực phẩm. Đồng thời còn gây ra tình trạng táo bón, nhất là với những món như xúc xích, bánh mì kẹp thịt…
Tiêu thụ nhiều probiotic
Probiotic giúp cơ thể ngăn ngừa táo bón, ngoài ra giúp điều hòa chủng vi khuẩn ruột, hoạt động hệ tiêu hóa được tốt hơn và tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể, ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng dạ dày ruột.
Tập thể dục thường xuyên
Những bài tập thể dục sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, ngăn ngừa táo bón. Do đó, nhu động ruột hoạt động được tốt và đào thải phân ra ngoài dễ dàng hơn.
Kết luận
Và đó là những thông tin liên quan đến cây phan tả diệp, cũng như cách phòng ngừa bệnh táo bón. Các thông tin mà chúng tôi vừa cung cấp và chia sẻ bên trên chỉ mang tính chất tham khảo. Đối với việc sử dụng thuốc, các bạn nên lắng nghe tư vấn trực tiếp từ bác sĩ chủ trị để đảm bảo hiệu quả sử dụng thuốc tốt nhất.
Nếu đang có nhu cầu sử dụng các bài thuốc được bào chế từ phan tả diệp, các bạn đừng nên bỏ qua Nhà thuốc trực tuyến Apharma. Đội ngũ bác sĩ của chúng tôi sẽ đưa ra những tư vấn về việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả đến các bạn chính xác.
