Hoa ban

Hoa ban là một trong những biểu tượng đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, với vẻ đẹp tinh sương, đầy sức sống. Trong kho tàng thuốc Đông y, cây hoa ban còn được sử dụng như một vị thuốc, có tác dụng hiệu quả trong chữa bệnh kiết ky, tiêu chảy. Hãy cùng nhà thuốc trực tuyến Apharma tìm hiểu kĩ hơn về cây hoa ban ở bài viết bên dưới nhé!

1. Giới thiệu về thảo dược hoa ban

Cây hoa ban có tên khoa học là Bauhinia forficata, thuộc họ đậu (Fabaceae). Cây còn được gọi với các tên khác như Cây ban Tây Bắc, Móng bò sọ hay Ban sọc.

2. Đặc điểm cây hoa ban

2.1 Đặc điểm hình thái của cây hoa ban

Hoa ban là cây thuộc lớp thân gỗ, có kích thước trung bình cao từ 7m – 12m. Thân và cành cây non có lông che chở, khi già lớp lông mất đi, và vỏ hóa nâu. Lá hoa ban dài tầm 10cm – 20cm, mọc so le nhau. Trên mặt dưới lá có ít lông che chở, mặt trên nhẵn. Các cụm hoa mọc ở kẽ lá.

Có hai loại hoa ban, hai loại này khác nhau ở màu sắc hoa, cụ thể:

• Hoa ban trắng: cánh hoa có màu trắng và gân màu tím
• Hoa ban tím: cánh hoa có màu hồng tím

Cây rụng lá vào mùa đông, có hoa vào mùa xuân, trước khi ra lá.

2.2 Khu vực sinh trưởng

Hoa ban là một loại cây phổ biến ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tại Việt Nam, cây phát triển mạnh chủ yếu ở khu vực Tây Bắc và Bắc Bộ. Hoa ban gắn liền với hình ảnh núi rừng Tây Bắc nên còn hay được gọi với cái tên thân thương là Hoa Ban Tây Bắc.

2.3 Bộ phận dùng làm thuốc của cây hoa ban

Trong Đông y, Dược liệu hoa ban được sử dụng làm thuốc ở hầu hết tất cả các bộ phận từ hoa tới rễ và lá. Tùy vào từng bài thuốc, tùy mục đích sử dụng, tùy bệnh lý ta sẽ lựa chọn bộ phận chứa hoạt chất phù hợp.

• Cánh hoa ban: có tác dụng lợi tiểu, tiêu thũng

• Lá hoa ban: có tác dụng nhuận phế, chỉ khái, hoãn tả, được dùng trong chữa trị ho, bí tiểu tiện, tiêu chảy

• Vỏ thân hoa ban: có tác dụng kiện tỳ, táo thấp

• Rễ hoa ban: Trị tiêu hóa kém, viêm dạ dày, viêm ruột cấp tính, trĩ đi ngoài ra máu

2.4. Phương pháp thu hái, sơ chế và bảo quản

Có thể thu hái ổi ở các bộ phận vỏ thân, rễ hay lá bốn mùa trong năm. Tuy nhiên, phần hoa ban nên thu hái vào mùa hoa nở từ tháng 2 đến tháng 4

Với mỗi bộ phận dùng làm thuốc của cây hoa ban sẽ có các cách sơ chế khác nhau để phù hợp trong từng bài thuốc.

• Lá hoa ban: có thể dùng tươi trực tiếp sau khi rửa sạch sẽ, loại bỏ bụi bẩn
• Vỏ thân và rễ hoa ban: thường dùng ở dạng sau khi đã phơi khô. Sau khi thu hái về, rửa sạch, cắt bỏ các rễ con, đem đi phơi và sấy, có thể xây thành bột
• Hoa ban: có thể dùng tươi trực tiếp sau khi rửa sạch sẽ, loại bỏ bụi bẩn

Chú ý, bảo quản các thảo dược sau khi sơ chế ở nơi khô ráo, tránh ẩm ướt.

2.5. Thời gian sử dụng sau khi sơ chế

Sau khi sơ chế, bảo quản ở nơi khô ráo, sản phẩm thảo dược từ hoa ban có thể bảo quản lâu dài trong 6 tháng. Tránh sử dụng khi sản phẩm có dấu hiệu lạ, dấu hiệu mốc,..hay hết hạn sử dụng khi trên sản phẩm.

2.6. Cách phân biệt sản phẩm tốt

Vì loài cây này mọc quá rộng rãi nên trên thị trường ít có các thành phẩm giả mạo, tuy nhiên chúng tôi đưa ra một số phương pháp để nhận biết thành phẩm đạt chất lượng như sau:

• Dược liệu không được có mùi mốc, không có nấm, không ẩm.
• Rễ cây phải sạch đất, phần mụi lá không được quá nhiều

3. Thành phần dược liệu hoa ban

Hiện nay trên thế giới có rất nhiều các công trình nghiên cứu thành phần hóa học cây hoa ban. Cây hoa ban chứa gôm, vỏ chứa tanin 10 – 15%, đặc biệt:

• Thân cây có chứa kaempferol 3 – glucosid, đường và acid amin,
• Hạt chứa 16,5% tinh dầu màu vàng, protein, globulin, albumin và lectin

4. Phương pháp bào chế và sử dụng

Với mỗi bộ phận sử dụng, mỗi bài thuốc từ cây hoa ban sẽ có các cách bào chế và sử dụng riêng, dưới đây là một số cách hay sử dụng:

• Với lá và cánh hoa ban: sau khi làm sạch, bỏ các chỗ bị sâu hại, ta có thể dùng trực tiếp để sắc hay hãm, kết hợp với các vị thuốc khác trong điều trị
• Với vỏ thân và rễ hoa ban: Sau khi phơi khô và sấy, có thể đem đi thái mỏng và sao vàng, dùng kết hợp với các vị thuốc khác để hầm hay sắc

5. Vị thuốc hoa ban

5.1. Tính vị, quy kinh

Theo các sách y học cổ truyền, các bộ phận dùng làm thuốc của cây hoa ban có tính vị như sau:

• Cánh hoa ban: Vị nhạt, tính mát
• Lá hoa ban: vị nhạt, tính bình
• Vỏ thân: vị chát, đắng nhẹ, có tính bình
• Rễ hoa ban: vị hơi chát, tính mát

Hầu hết các Bộ phận làm thuốc của Hoa ban đều quy vào kinh phế và tỳ

5.2. Liều lượng sử dụng an toàn

Tùy vào từng loại bộ phận mà liều lượng sử dụng an toàn sẽ khác nhau:

• Hoa ban: Không nên quá 30 – 50g/ ngày.
• Lá hoa ban: Liều lượng không quá 10 – 16g/ngày (dạng khô)
• Vỏ thân và rễ Liều lượng sử dụng không quá 6 – 12g/ ngày sắc lấy nước uống (dạng khô)

Với từng bài thuốc, liều lượng các vị thuốc sẽ thay đổi nên tham khảo ý kiến của Thầy thuốc của bạn để sử dụng hiệu quả và an toàn nhất.

5.3. Độc tính khi sử dụng quá liều

Hiện tại trên thế giới chưa có nghiên cứu nào nói rõ về độc tính của hoa ban khi sử dụng quá liều. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, sử dụng quá liều để đảm bảo an toàn.

6. Công dụng và lợi ích có lợi cho sức khỏe con người của Dược liệu hoa ban

Công dụng của hoa ban nhìn chung có rất nhiều. Nếu phân chia theo y học cổ truyền và hiện đại thì nó có những công dụng và lợi ích như sau:

6.1. Theo y học cổ truyền

• Tác dụng kiện tỳ, táo thấp
•  tác dụng nhuận phế, chỉ khái, hoãn tả

6.2. Theo y học hiện đại

• Tác dụng chữa đau bụng lỵ, tiêu chảy

• Tác dụng chống viêm

Cánh hoa ban chứa hoạt chất tanin giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng viêm như viêm gan, viêm phổi, viêm tiết niệu,….

• Tác dụng giảm ho, ho do phế nhiệt, viêm phế quản

• Tác dụng hỗ trợ điều trị đau dạ dày

7. Các điều cần lưu ý và bí quyết sử dụng dược liệu hoa ban hiệu quả

Hoa ban là loại hoa quý với rất nhiều công dụng, tác dụng trong chữa bệnh. Tuy nhiên, nên chú ý sử dụng đúng cách, dưới đây là một số lưu ý của Apharma khi sử dụng dược liệu hoa ban:

• Hoa ban có thể ảnh hưởng tới lượng đường trong máu, nên với các bệnh nhân bị tiểu đường hay chuẩn bị phẫu thuật không nên sử dụng, hay tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng

• Phụ nữ có thai và cho con bú nên cân nhắc khi sử dụng
• Không dùng tuyệt đối với các bệnh nhân dị ứng với bất kì thành phần nào của dược liệu

8. Các bài thuốc dân gian quý từ cây thảo dược hoa ban

Một số bài thuốc có thành phần hoa ban hay giúp chữa một số loại bệnh đơn giản cho con người sẽ được Apharma gửi tới bạn đọc tại mục này:

8.1 Bài thuốc chữa đau bụng kiết lỵ, tiêu chảy

Bài thuốc 1 

• Nguyên liệu: cánh hoa khô
• Hướng dẫn cách làm: Bỏ cánh hoa vào đun sôi với nước tầm 5-7 phút
• Liều dùng: uống trước bữa ăn sáng, 1 lần/ngày. Bạn uống liên tục trong 1 tuần

Bài thuốc 2

• Nguyên liệu: lấy đồng lượng các vị thuốc vỏ thân cây hoa ban, búp ổi, vỏ tươi cây vối rừng
• Hướng dẫn cách làm: Đem hỗn hợp nguyên liệu giã nát, vắt lấy dịch,
• Liều dùng: mỗi lần uống 2 thìa cà phê, 4-5 lần/ ngày, cách nhau 3-4 giờ

8.2. Bài thuốc chữa viêm gan, viêm phổi, viêm phế quản

• Nguyên liệu: 10-20g hoa khô
• Hướng dẫn cách làm: Cho nguyên liệu và nước vào nồi, đun sôi đều lửa đến khi lượng dịch còn một nửa ban đầu
• Liều dùng: Uống 3 lần/ngày

8.3. Bài thuốc trị lỵ amip

• Nguyên liệu: vỏ tươi
• Hướng dẫn cách làm: cạo bỏ lớp vỏ bần bên ngoài, thái mỏng, giã nát, vắt lấy nước,
• Liều dùng: uống ngày 3 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê (10ml).

8.4. Bài thuốc trị mụn nhọt, sang lỡ

• Nguyên liệu: Vỏ thân hay rễ
• Hướng dẫn cách làm: đem nguyên liệu và nước bỏ vào nồi, đun đều lửa đến khi còn một nửa lượng dịch
• Liều dùng: Rửa vết thương hằng ngày

9. Chế độ sống và vận động phù hợp tốt cho bệnh nhân có bệnh lý về đường tiêu hóa

Ngoài việc sử dụng dược liệu hoa ban điều trị trong các bệnh lý đường tiêu hóa như kiết lỵ, tiêu chảy, bệnh nhân cần kết hợp với chế độ xông và vận động tốt cho hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số thói quen tốt, mà nhà thuốc Apharma đã tổng hợp dựa trên những tài liệu khoa học đã kiểm chứng:

9.1. Hạn chế tối đa sử dụng thực phẩm đóng hộp, ăn các thực phẩm tươi sống

Thực phẩm đóng hộp chứa nhiều carbohydrate tinh chế, chất béo bão hòa và phụ gia chứa có tác động làm tăng nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chay; nếu hết hạn có thể gây ngộ độc thực phẩm

9.2. Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm

Xây dựng một chế độ ăn sạch, thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, sơ chế thức ăn sạch sẽ

9.3. Xây dựng thực đơn lành mạnh

Chế độ ăn lý tưởng cho hệ tiêu hóa bao gồm nhiều chất xơ, chất béo lành mạnh, chất dinh dưỡng và chất lỏng.

10. Dược liệu hoa ban được dùng khi nào và mua ở đâu?

Dược liệu hoa ban là thuốc quý có tác dụng hiệu quả trong điều trị bệnh kiết lỵ tiêu chảy.Với các giá trị dược dụng trong y học, Người bệnh có thể tham khảo, tuy nhiên trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, luôn phải hỏi ý kiến, thăm khám và lắng nghe ý kiến từ Bác sĩ, thầy thuốc để đảm bảo an toàn trong sử dụng.

Để mua được vị thuốc hoa ban chất lượng tốt,  người mua nên chọn những nhà thuốc lớn hay địa chỉ có uy tín để đảm bảo chất lượng và nguồn gốc, sản phẩm có bao bì ghi chú rõ ràng nhà sản xuất, nguồn gốc,..

Trên đây là những chia sẻ của nhà thuốc Apharma về cây hoa ban, Apharma hy vọng những thông tin trên sẽ hỗ trợ cho các bạn.

Nhà thuốc Apharma thuộc công ty cp dược phẩm Apharma sẽ là người bạn đồng hành mang đến những sản phẩm chất lượng, giá cả hợp lý nhất. Nhà thuốc online Apharma luôn hân hạnh phục vụ.