Th3
Trong dân gian, cây cỏ xước là một loại cỏ rất phổ biến, thường mọc ở ven đồng ruột, bờ bụi. Ít ai biết được, dược liệu cỏ xước còn là một cây thuốc nam quý, có tác dụng chữa viêm đa khớp dạng thấp hiệu quả. Hãy cùng nhà thuốc Apharma tìm hiểu kĩ hơn về tác dụng làm thuốc của cây cỏ xước ở bài viết bên dưới nhé!
1. Giới thiệu về cây cỏ xước
Cây cỏ xước có tên khoa học là Achyranthes aspera L., thuộc họ rau dền (Amaranthaceae). Trong dân gian, cây cỏ xước còn có tên gọi khác là cây ngưu tất, bách bội, ngưu kinh, hoài ngưu tất, cây bách bộ, hồng ngưu tất, ngưu tịch,…
2. Đặc điểm cây Cỏ xước
2.1 Đặc điểm hình thái
Cây cỏ xước là loại cây thân cỏ, tiết diện hơi vuông và thường cao từ 1m tới 2m. Lá cỏ xước mọc đối nhau, có chiều dài từ 5-12cm, chiều rộng từ 2-4cm.
Hoa cỏ xước mọc thành cụm bông ở đầu cành hoặc kẽ lá. Quả của cây là dạng quả nang và có lá bắc, các lá còn lại tạo thành hình gai nhọn, khi chạm phải dễ bị dính phải. Mùa hoa quả thường vào tháng 7-12.
Hiện nay, Cỏ xước có 4 loài gồm:
- Cỏ xước Ấn Độ
- Cỏ xước lông trắng
- Cỏ xước xù xì
- Cỏ xước màu xám đỏ
Trong đó, nước ta phổ biến với loại cỏ xước lông trắng.
2.2 Khu vực sinh trưởng
Cây cỏ xước phát triển tốt ở những đất ẩm ướt như ven đồng ruộng, ven bờ…Dược liệu có thể được tìm thấy ở hầu hết tất cả các tỉnh thành trên đất nước Việt Nam. Trên thế giới, cỏ xước phân bố nhiều ở các nước như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc,..
2.3 Bộ phận dùng làm thuốc
Theo các sách Đông y ghi lại, toàn thân cây cỏ xước đều có thể được làm thuốc.Tuy nhiên, phần rễ với nhiều hoạt chất, được sử dụng làm thuốc nhiều nhất.
2.4 Phương pháp thu hái, sơ chế và bảo quản
Dược liệu cỏ xước có thể được thu hoạch quanh năm. Sau khi thu hoạch xong, cả cây được đem về rửa sạch, cắt riêng từng phần rễ, thân, lá, rồi đem đi thái mỏng để đem phơi hay sấy khô.
Nếu tập trung lấy phần rễ làm thuốc, để có chất lượng cao, tốt nhất nên thu hoạch là vào mùa đông. Vào đông, thân và lá đang héo khô và chất dinh dưỡng sẽ tập trung ở rễ và làm rễ phình to. Rễ cỏ xước sau khi được đào lên, cắt bỏ rễ nhỏ, sau đó đem đi cắt bỏ phần đầu nhọn của rễ, thái lát mỏng, phơi khô.
2.5 Thời gian sử dụng sau khi sơ chế
Sau khi sơ chế, bảo quản ở nơi khô ráo, sản phẩm từ cây hoa cỏ xước có thể bảo quản lâu dài trong 3- 6 tháng. Tránh sử dụng khi sản phẩm có dấu hiệu lạ, dấu hiệu mốc,..hay hết hạn sử dụng khi trên sản phẩm.
2.6 Cách phân biệt thành phẩm tốt
Vì cỏ xước khá phổ biến, nên Nhà thuốc apharma đưa ra một số phương pháp để nhận biết thành phẩm đạt chất lượng như sau:
- Dược liệu không được có mùi mốc, không có nấm, không ẩm.
- rễ phải sạch đất, không bị sâu hay hư hại
3. Thành phần hóa học của cây cỏ xước
Theo các nghiên cứu khoa học, với mỗi bộ phận sẽ có chứa các hoạt chất đặc trưng khác nhau
- Thân cỏ xước có chứa: 81,9% nước, 3,7% protid, 9,2% glucid, ngoài ra còn có các chất xơ, chất tro, carotene và vitamin C
- Rễ cỏ xước có thành phần chủ yếu là Acid oleanolic (saponin), đây là hoạt chất có giá trị dược dụng cao nhất
- Hạt cỏ xước có có thành phần bao gồm 2% Hentriacontane và saponin, Acid oleanolic, Saponin oligosaccharide, 1,1% Acid oleanolic.
4. Phương pháp bào chế và sử dụng dược liệu cỏ xước
Với mỗi cách sử dụng khác nhau, ta sẽ có cách bào chế dược liệu cỏ xước khác nhau để đạt hiệu quả điều trị cao nhất:
- Với cách dùng trong: Sau khi thu hái và sơ chế xong, ta có thể dùng dạng khô như sấy khô, phơi khô hoặc dùng dạng tươi để sắc lấy thuốc uống
- Với cách dùng ngoài: Rễ cây cỏ xước được giã ra và đắp ngoài da
5. Vị thuốc dược liệu cỏ xước
5.1 Tính vị, quy kinh
Theo các sách y học cổ truyền, Vị thuốc cỏ xước có tính mát, vị đắng và chua. Cỏ xước có khả năng quy vào hai kinh Can, Thận
5.2 Liều lượng sử dụng an toàn
Cỏ xước với các các giá trị dược dụng, đã và đang được sử dụng ngày càng nhiều. Liều lượng được khuyến cáo khuyên dùng là 12g – 20g/ngày. Với từng bài thuốc, liều lượng các vị thuốc sẽ thay đổi nên tham khảo ý kiến của Thầy thuốc của bạn để sử dụng hiệu quả và an toàn nhất.
5.3 Độc tính khi sử dụng quá liều
Hiện tại, trên thực tế chưa có trường hợp nào bị ngộ độc khi sử dụng vị thuốc cỏ xước để chữa bệnh và chưa có một nghiên cứu khoa học nào nói rõ độc tính khi sử dụng quá liều. Tuy nhiên một số đối tượng có thể bị dị ứng với thành phần của dược liệu cỏ xước, có thể gây ra những tác dụng phụ như nổi mẩn, ngứa da, tức ngực, khó thở, buồn nôn, choáng váng, trong người bứt rứt khó chịu…
6. Công dụng và lợi ích có lợi của dược liệu cỏ xước
6.1 Theo y học cổ truyền
Trong Đông y, cỏ xước có tác dụng hoạt huyết, bổ can thận, mạnh gân cốt, tiêu ứ và giải nhiệt. Cụ thể được áp dụng trong những bệnh lý như:
- Bầm máu
- Viêm gan
- Nhiễm trùng thận
- Bệnh gout, đau nhức xương khớp
6.2 Theo y học hiện đại
Trong y học hiện đại:
- Thúc đẩy quá trình tổng hợp protein trong tế bào
- Giúp hạ áp, gây kích thích hưng phấn các cơ ở tử cung (thử nghiệm với ếch)
- Tăng mức lọc cầu thận, hỗ trợ tiểu tiện
- Giúp làm giảm lượng đường và cholesterol xấu trong máu và
- Có tác dụng chống viêm tốt
7. Các điều cần lưu ý và bí quyết sử dụng dược liệu cỏ xước hiệu quả
Cỏ xước là loại dược liệu quen thuộc với rất nhiều công dụng, tác dụng quý trong chữa bệnh. Tuy nhiên, nên chú ý sử dụng cỏ xước đúng cách để đạt hiệu quả điều trị an toàn cao nhất
Dược liệu cỏ xước không nên sử dụng cho một số đối tượng sau:
- Phụ nữ đang mang thai và cho con bú
- Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt, sẽ dễ gây rong kinh
- Với Nam giới bị các bệnh di tinh hay mộng tin sẽ làm tăng tình trạng bệnh
- Bệnh nhân bị mắc các bệnh liên quan đến chức năng dạ dày, ruột vì có thể gây tiêu chảy, đau bụng
Đặc biệt, Các vị thuốc kiêng kỵ khi dùng cây cỏ xước, nếu dùng chung sẽ gây độc:
- Huỳnh hỏa
- Bạch tiền
- Quyi giáp
8. Các bài thuốc dân gian quý từ cây cỏ xước
8.1 Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp khi thời tiết thay đổi
- Nguyên liệu: Cỏ xước 15-20g
- Hướng dẫn cách làm: Đem nguyên liệu khô đi sao vàng và sắc với 500ml nước, đến khi còn 250ml
- Liều dùng: uống 3 lần/ngày và duy trì dùng trong 15 ngày
8.2 Bài thuốc chữa đái ra máu
- Nguyên liệu: 20g rễ cỏ xước, 40g củ mài 40g hạt sen, bông mã đề, lá trắc bách diệp, cỏ nhọ nồi
- Hướng dẫn cách làm: Đem tất cả nguyên liệu đi sao cháy và tán thành bột mịn. Lấy bột pha với nước ấm để uống
- Liều dùng: uống 2 lần/ ngày, mỗi lần 12g bột
8.3 Bài thuốc trị bệnh gout
- Nguyên liệu: cỏ xước, lá tất bát, rễ cây cẩu trùng vĩ, rễ bưởi bung mỗi loại 15g
- Hướng dẫn cách làm: Đem tất cả vị thuốc đi thái mỏng, sao vàng. Sau đó đem đi nấu với 4 bát nước, đun đến khi còn 2 bát nước thì dừng
- Liều dùng: uống 3 lần/ngày
8.4 Chữa miệng lưỡi lở loét
- Nguyên liệu: 1 nắm cỏ xước
- Hướng dẫn cách làm: Đem nguyên liệu tẩm rượu nhai nát và ngậm nuốt nước
9. Chế độ sống và vận động phù hợp với bệnh nhân bị viêm đa khớp thấp
Các bệnh nhân mắc bệnh đau nhức xương khớp, đang dùng thảo dược cỏ xước để điều trị, bên cạnh dùng thuốc cần phải chú ý chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng điều độ để tình trạng bệnh nhanh cải thiện
- Rèn luyện các môn thể dục thể thao phù hợp: như chạy bộ nhẹ nhàng, tập yoga,…Tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn môn thể thao và cường độ cho phù hợp
- Xây dựng chế độ ăn đầy dinh dưỡng, người bệnh viêm khớp nên ăn nhiều các loại thực phẩm như: Trái cây và rau xanh chứa nhiều chất khoáng và vitamin, Thực phẩm chứa axit béo Omega-3, sữa và ngũ cốc, chè xanh,…sẽ làm giảm tình trạng sưng, viêm, giảm độ oxy hóa xương làm xương chắc khỏe
10. Thảo dược cỏ xước được dùng khi nào và nên mua ở đâu?
Dược liệu cỏ xước là dược liệu quý có tác dụng chữa viêm đa khớp dạng thấp hiệu quả.Với các giá trị dược dụng trong y học, Người bệnh có thể tham khảo, tuy nhiên trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, luôn phải hỏi ý kiến, thăm khám và lắng nghe ý kiến từ Bác sĩ, thầy thuốc để đảm bảo an toàn trong sử dụng.
Để mua được vị thuốc cỏ xước chất lượng tốt, người mua nên chọn những nhà thuốc lớn hay địa chỉ có uy tín để đảm bảo chất lượng và nguồn gốc, sản phẩm có bao bì ghi chú rõ ràng nhà sản xuất, nguồn gốc,..
Trên đây là những chia sẻ của nhà thuốc Apharma về cỏ xước, dược liệu có tác dụng hiệu tốt trong trị các bệnh về xương khớp, Apharma hy vọng những thông tin trên sẽ hỗ trợ cho các bạn.
Nhà thuốc Apharma thuộc công ty cp dược phẩm Apharma sẽ là người bạn đồng hành mang đến những sản phẩm chất lượng, giá cả hợp lý nhất. Nhà thuốc online Apharma luôn hân hạnh phục vụ.