Cà rốt là một loại thực phẩm rất quen thuộc và được sử dụng phổ biến trong văn hóa ẩm thực của Việt Nam ta. Ngoài ra ít ai biết được rằng, còn là một vị thuốc quý được sử dụng trong đông y với tác dụng trị tiêu chảy và ho khan hiệu quả. Hãy cùng nhà thuốc Apharma tìm hiểu kĩ hơn về tác dụng làm thuốc của cây cà rốt ở bài viết bên dưới nhé!
1. Giới thiệu về cây cà rốt
Cây cà rốt có tên khoa học là Daucus carota, thuộc họ hoa tán (Apiaceae). Trong dân gian, cà rốt còn có tên gọi khác là củ cải đỏ.
Trong cây cà rốt, bộ phận dùng làm thuốc chính là củ cà rốt với hàm lượng dinh dưỡng khá cao
2. Đặc điểm cây cà rốt
2.1. Đặc điểm hình thái
Cây cà rốt là loại cây thân thảo có rễ củ hình trụ và là cây sống lâu năm. Lá cà rốt có hình lông chim, với phiến lá xẻ và mọc so le nhau. Lá cây có màu xanh, một cây cà rốt trưởng thành có khoảng 5-6 bẹ lá
Hoa cà rốt tập hợp mọc thành cụm, có đài nhỏ. Trong mỗi tán, hoa ở chính giữa có màu tía và không có chức năng sinh sản, còn các hoa ở chung quanh thì màu trắng hay hồng, đảm nhiệm chức năng sinh sản. Rễ cái của cây sẽ phát triển thành củ cà rốt, củ tùy theo giống mà có các màu khác nhau như vàng cam, đỏ, tím, trắng…
2.2. Khu vực sinh trưởng
Cây Cà rốt được trồng đầu tiên tại nước Afghanistan và trở thành loại cây được trồng lâu đời nhất trên thế giới. Đến hiện nay, cà rốt đã cũng được trồng và sử dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới. Đặc biệt là ở những vùng có khí hậu ôn đới, nhiệt đới trong đó có Việt Nam
Ở các vùng rau của nước ta, đang trồng phổ biến hai loại Cà rốt: một loại có củ màu đỏ tươi, loại còn lại có củ màu đỏ ngả sang màu da cam.
2.3. Bộ phận sử dụng dùng làm thuốc của cây Cà rốt
Đông y sử dụng củ cà rốt để làm thuốc trị các bệnh tiêu chảy và ho khan hiệu quả
2.4. Phương pháp thu hái, sơ chế và bảo quản
Củ cà rốt có thể được thu hái quanh năm khi đã đạt kích thước tiêu chuẩn. Muốn có hiệu suất cao, ta nên thu hoạch vào thời tiết mát mẻ, lúc đất tơi xốp và tránh những ngày mưa.
Củ cà rốt sau khi được thu hái, nhanh chóng cắt phần lá đi, gọt bỏ những phần hư hại, sau đó rửa sạch và loại bỏ đất cát là có thể sử dụng trực tiếp.
Chú ý, bảo quản các dược liệu sau khi sơ chế ở nơi khô ráo, tránh ẩm ướt.
2.5. Thời gian sử dụng sau khi sơ chế
Sau khi sơ chế, bảo quản ở nơi khô ráo, sản phẩm từ cây cà rốt có thể bảo quản lâu dài trong 3 tháng ở nhiệt độ thấp 10 độ. Tránh sử dụng khi sản phẩm có dấu hiệu lạ, dấu hiệu mốc,..hay hết hạn sử dụng khi trên sản phẩm.
2.6. Cách phân biệt sản phẩm tốt
Vì loài củ cà rốt khá phổ biến, nên Nhà thuốc apharma đưa ra một số phương pháp để nhận biết thành phẩm đạt chất lượng như sau:
- Dược liệu không được có mùi mốc, không có nấm, không ẩm.
- Củ phải sạch đất, không bị sâu hay hư hại
- Nên chọn các củ có phần vỏ dày, lõi nhỏ chứa hàm lượng dinh dưỡng cao
3. Thành phần của dược liệu cà rốt
Cà rốt là một trong những loại rau quý với hàm lượng cao các chất dinh dưỡng và vitamin,. Củ Cà rốt chứa lượng lớn đường và các loại vitamin cũng như năng lượng.
- Đường trong cà rốt chủ yếu là đường đơn như fructose, glucose,… và tập trung chủ yếu ở phần củ.
- Cà rốt có chứa các loại muối khoáng như kalium, calcium, sắt, phosphor, đồng, brom,…,
- Trong Cà rốt có hầu hết tất cả loại vitamin thiết yếu từ vitamin C, D, E tới các vitamin nhóm B. Bên cạnh đó, nó còn chứa hoạt chất caroten, là tiền vitamin A.
Trong hạt Cà rốt có chứa hoạt chất Docarin, người ta chiết xuất và gọi là cao hạt Cà rốt
4. Phương pháp bào chế và sử dụng dược liệu cà rốt
Củ cà rốt sau khi được thu hái và sơ chế có thể sử dụng tươi trực tiếp, thái nhỏ lát vừa ăn để ăn sống với các rau củ khác. Ngoài ra có thể dùng cà rốt tươi để ép lấy nước uống trị ho khan hiệu quả. Nếu mua cà rốt tươi với số lượng lớn, nên bảo quản trong túi nhựa kín rồi cho vào ngăn mát tủ lạnh.
Cà rốt khi được nấu chín sẽ dễ tiêu hóa hơn và nhiều chất dinh dưỡng hơn. Theo các chuyên gia, cà rốt khi được nấu chín sẽ giải phóng nhiều carotene hơn. Cà rốt có thể luộc ăn chín hay xào, có thể kết hợp với các loại củ khác để nấu canh hay hầm thịt. Tuy nhiên, chú ý không nên hầm cà rốt kỹ quá sẽ khiến các chất dinh dưỡng bị phân hủy hoặc bị hòa tan hết vào trong nước.
5. Vị thuốc của cà rốt
5.1 Tính vị, quy kinh
Củ Cà rốt có vị ngọt cay, tính hơi ấm, đổ vào kinh phế, tỳ, vị, có tác dụng hạ khí bổ trung, yên ngũ tạng, tăng tiêu hoá.
Hạt có vị đắng cay, tính bình, quy vào kinh tỳ, vị có tác dụng sát trùng, tiêu tích
5.2 Liều lượng sử dụng an toàn
Vị thuốc cà rốt có rất nhiều tác dụng tuyệt vời nhưng không nên lạm dụng quá mức. Hằng tuần, chỉ nên ăn cà rốt 2 – 3 bữa, mỗi bữa ăn khoảng 50g là đủ. Với từng bài thuốc, liều lượng các vị thuốc sẽ thay đổi nên tham khảo ý kiến của Thầy thuốc của bạn để sử dụng hiệu quả và an toàn nhất.
5.3 Độc tính khi sử dụng quá liều
Khi sử dụng quá nhiều cà rốt, có thể dẫn đến các tác dụng phụ như sau:
- Gây rối loạn kinh nguyệt
Phụ nữ ăn nhiều hơn 300g cà rốt/ngày trong một thời gian dài, dù ở dạng sống hay chín đều ảnh hưởng đến quá trình kinh nguyệt, với các biểu hiện như rong kinh, chậm kinh, chu kì kinh nguyệt kéo dài, nặng có thể dẫn đến vô sinh
- Gây hiện tượng vàng da
Hoạt chất caroten nếu ăn quá nhiều sẽ gây ngộ độc gan, làm vàng da, vàng mắt
- Gây hiện tượng táo bón
Các chất xơ trong cà rốt nếu tồn tại hàm lượng cao trong cơ thể sẽ gây tắc nghẽn đường ruột gây, gây ăn không tiêu, táo bón.
- Trường hợp nặng nhất là ngộ độc methemoglobin
Hoạt chất hemoglobin ở cà rốt nếu được dung nạp quá nhiều sẽ kết hợp với natri có sẵn trong cơ thể biến đổi thành methemoglobin. Chất này có thể gây ngộ độc hoặc thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.
6. Công dụng và lợi ích có lợi cho sức khỏe con người của Dược liệu cà rốt
6.1. Theo y học cổ truyền
Sách đông y có ghi: Cà rốt là thảo dược có tác dụng
- Hạ khí, bổ trung, bổ huyết
- Yên ngũ tạng, tăng cường tiêu hóa, phù hợp với người gầy còm, thiếu máu, ăn uống chậm tiêu, trẻ em chậm lớn và răng mọc chậm
6.2. Theo y học hiện đại
Tác dụng phòng ngừa bệnh ung thư
Khi ăn cà rốt, cơ thể sẽ hấp thụ một lượng carotenoid, hoạt chất này giúp cơ thể chống các phản ứng oxi hóa mạnh, ngăn ngừa sự hình thành tế bào ung thư. Thói quen ăn cà rốt có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư hay gặp như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư dạ dày, đặc biệt là bệnh ung thư vú ở phụ nữ
Tác dụng tăng sức khỏe tim mạch
Các chất xơ hòa tan trong củ cà rốt có tác dụng làm giảm lượng cholesterol xấu trong máu, giúp tăng cường sức khỏe tim mạch. Mặt khác, trong cà rốt còn chứa hàm lượng beta-carotene và lutein rất cao, có khả năng làm giảm nguy cơ đột biến
Tác dụng bổ mắt, làm sáng mắt
Vitamin A là một trong vitamin cần thiết cho một đôi sáng. Cà rốt chứa hàm lượng cao Caroten, là tiền vitamin A nên có tác dụng bổ mắt, hỗ trợ triệu chứng quáng gà và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng
Tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch
Cà rốt với hàm lượng cao các loại vitamin cần thiết nên giúp chúng ta có khả năng miễn dịch rất cao
Tác dụng giữ vóc dáng và làm sáng da
Cà rốt là loại thực phẩm giàu chất xơ, ít đường, ít tinh bột và chiếm nhiều nhất là nước, với 95%. Từ đó, cà rốt đã trở thành món ăn ưu thích của chị em phụ nữ trong việc giữ dáng và giảm cân hiệu quả
Bên cạnh đó, hoạt chất carotenoid trong cà rốt sẽ mang lại cho chúng ta có một làn da sáng mịn và săn chắc hơn.
Tác dụng tăng cường sức khỏe răng miệng
Cà rốt với đặc tính giòn và thô giúp vệ sinh các mảng bám trên răng. Mặt khác, củ cà rốt còn là thực phẩm kích thích tiết nước bọt. Khi khoang miệng tiết nước bọt sẽ làm cho axit citric và axit malic được trung hòa, có lợi cho sức khỏe răng và nướu.
Tác dụng đào thải độc tố và bảo vệ chức năng gan
Trong cà rốt có chứa hợp chất glutathione, có tác dụng giải độc và làm sạch các tế bào gan. Mặt khác với các hoạt chất flavonoid thực vật cao trong thành phần dinh dưỡng của cà rốt cũng có tác dụng tích cực đến sức khỏe của gan, hỗ trợ chức năng gan
Tác dụng điều trị tiêu chảy
Trong cà rốt có lượng chất xơ không hòa tan sẽ hỗ trợ điều trị tình trạng tiêu chảy đang diễn ra
7. Các điều cần lưu ý và bí quyết sử dụng dược liệu cà rốt hiệu quả
Củ cà rốt với các tác dụng tốt cho sức khỏe con người đang được sử dụng ngày càng nhiều. Tuy nhiên để tăng hiệu quả điều trị, khi dùng vị thuốc cà rốt nên lưu ý sử dụng đúng cách. Dưới đây là một số lưu ý của nhà thuốc online Apharma về việc sử dụng cà rốt:
Tránh kết hợp cà rốt với các loại thực phẩm
- Giấm: Axit trong giấm có thể gây bất hoạt carotene, làm giảm tác dụng điều trị của cà rốt
- Củ cải trắng: Các chất trong củ cải trắng làm giảm lượng vit C trong cà rốt, làm giảm giá trị dinh dưỡng của cà rốt
Các đối tượng nên chú ý khi sử dụng cà rốt
- dị ứng với bất kỳ thành phần nào của cà rốt
- Trẻ em và người lớn đang bị táo bón: cà rốt với các chất xơ không tan sẽ làm tình trạng táo bón nặng nề hơn
- Người đang bị vàng da
8. Các bài thuốc dân gian quý từ cây dược liệu cà rốt
8.1. Bài thuốc trị tiêu chảy ở trẻ em
Bài thuốc 1
- Nguyên liệu: 500g cà rốt khô hoặc cà rốt tươi
- Hướng dẫn cách làm: Nấu nước uống hay nấu thành súp để trẻ uống, ăn
Bài thuốc 2:
- Hướng dẫn cách làm: Nấu cháo cà rốt kết hợp thịt bò cho trẻ ăn.
8.2. Bài thuốc trị ho gà
- Nguyên liệu: 200g củ cà rốt, 12 quả đại táo. Lấy 2 nguyên liệu này
- Hướng dẫn cách làm: cho nguyên liệu và khoảng 1,5 lít nước vào nồi, đun đến khi cạn còn 500ml. Có thể cho thêm đường phèn tạo vị ngọt dễ uống.
- Liều dùng: Uống 3 lần/ngày, uống trong vòng 10 ngày.
8.3. Bài thuốc trị cao huyết áp
- Nguyên liệu: 250g cà rốt, 100g quất cùng với 150g chuối tiêu chín và một chút đường phèn.
- Hướng dẫn cách làm: lấy cà rốt làm thành nước ép, quất được vắt lấy nước. xay nhỏ chuối rồi cho vào nước ép cà rốt, quất. Thêm chút đường phèn để tạo vị ngọt dễ uống
- Liều dùng: uống vài lần trong ngày.
8.4. Bài thuốc trị mụn, làm sáng da
- Nguyên liệu: cà rốt tươi, chanh tươi
- Hướng dẫn cách làm: Ép cà rốt lấy nước và vắt nước cốt chanh, trộn vào nhau và tạo thành hỗn hợp đắp lên mặt, giữ nguyên trong khoảng 15 phút
- Liều dùng: Mỗi tuần làm khoảng 2-3 lần.
9. Chế độ sống và vận động phù hợp tốt cho bệnh nhân có bệnh lý ho khan
Ngoài việc sử dụng dược liệu cà rốt điều trị trong các bệnh lý đường hô hấp, bệnh nhân cần kết hợp với chế độ sông và vận động tốt cho hô hấp. Dưới đây là một số loại thực phẩm tốt cho hệ hô hấp giúp giảm ho khan, mà Apharma đã tổng hợp:
9.1. Các loại rau, đặc biệt Bắp cải
Bắp cải là loại rau khá quen thuộc.Trong đông y, Bắp cải có khả năng đẩy lùi chứng ho, trừ đờm, làm mát phổi, thanh nhiệt,…
9.2. Tỏi
Tỏi giúp giảm sưng đau, giữ ấm cơ thể, giúp thông ngũ tạng.Theo một số nghiên cứu, trong tỏi có chứa một số chất như diallyl disulfide, thiosulfinate và allylpropyl disulfide,… đều là các chất có dược tính kháng sinh. Khi ăn tỏi sống, những chất này sẽ sát khuẩn, diệt trừ vi khuẩn gây ra chứng ho.
9.3. Trái lê tươi
Trái lê có vị ngọt, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt, trị viêm, hạ sốt. Với hệ hô hấp, giúp bổ phế tiêu đờm, hết ho nhanh
10. Dược liệu cà rốt được dùng khi nào và mua ở đâu?
Dược liệu cà rốt là thuốc quý có tác dụng hỗ trợ chữa bệnh tiêu chảy, ho khan hiệu quả. Với các giá trị dược dụng trong y học, người bệnh có thể tham khảo, tuy nhiên trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, luôn phải hỏi ý kiến, thăm khám và lắng nghe ý kiến từ Bác sĩ, thầy thuốc để đảm bảo an toàn trong sử dụng.
Để mua được vị thuốc cà rốt chất lượng tốt, người mua nên chọn những nhà thuốc lớn hay địa chỉ có uy tín để đảm bảo chất lượng và nguồn gốc, sản phẩm có bao bì ghi chú rõ ràng nhà sản xuất, nguồn gốc,..
Trên đây là những chia sẻ của nhà thuốc Apharma về cây cà rốt, dược liệu có tác dụng hiệu tốt trong điều trị các bệnh bệnh tiêu chảy, ho khan hiệu quả, Apharma hy vọng những thông tin trên sẽ hỗ trợ cho các bạn.
Nhà thuốc Apharma thuộc công ty cp dược phẩm Apharma sẽ là người bạn đồng hành mang đến những sản phẩm chất lượng, giá cả hợp lý nhất. Nhà thuốc online Apharma luôn hân hạnh phục vụ.
