Cây ké đầu ngựa

Ké đầu ngựa là cây gì? Có những tên gọi nào cho loại dược liệu này? Liệu sử dụng có an toàn và nó có thực sự thích hợp với bạn hay không?

Là một loại quả sở hữu cái tên khá đặc biệt, cây ké đầu ngựa ngày càng được nhiều người biết đến hơn vì hiệu quả cao trong lĩnh vực y học. Tuy nhiên, nhiều người lại thiếu đi những kiến thức cơ bản về vị thuốc này và có thể dẫn đến việc tác dụng điều trị bị giảm đi rõ rệt. Để điều này không xảy ra, hãy cùng Apharma tìm hiểu ngay bài viết dưới đây nhé!

Giới thiệu sơ lược về cây ké đầu ngựa

Theo cả y học cổ truyền và y học hiện đại, loại cây này đều có những tên gọi khác nhau. Có thể liệt kê ra một số như:

• Tên gọi khác: Thương nhĩ tử, xương nhĩ, thương nhĩ, phắc ma. Đặc biệt người Tày còn gọi nó là cây mac nháng.
• Tên gọi khoa học:  Xanthium strumarium L.

Cây được các nhà nghiên cứu xếp vào họ Asteraceae (Họ Cúc).

Mô tả chi tiết cây ké đầu ngựa

1. Đặc điểm dễ nhận thấy

• Có phần thân mềm, khi phát triển tối đa có thể đạt độ cao dao động từ 50cm đến 80cm. Hình dáng có hình trụ, màu xanh lục và trên toàn bộ thân gồm những lông khá là cứng.
• Lá có màu xanh, khá to với kích cỡ là 4-10cm chiều rộng và 4-14cm chiều dài. Mọc so le với nhau ở từ cành ra. Phiến lá có hình tim tam giác. Trên phần mép lá có dạng răng cưa, không đều và khá cứng. Cuống nối giữa lá và cành dài khoảng 10cm. 
• Hoa mọc thành từng cụm riêng biệt ở kẽ lá hoặc đoạn đầu cành. Màu sắc không nổi bật, tương tự với màu lá. Đặc biệt, cây có hai loại hoa. Hoa ở phía trên là hoa lưỡng tính với hình dạng ống, không có mào lông, trong tràng có 5 thùy. Hoa ở phía dưới là hoa cái, không có mào lông và tràng. 
• Quả ké đầu ngựa có hình trứng. Ở mỗi đầu lại có hai sừng khá nhọn và phủ quanh là đầy gai móc. Kích thước là rộng 7mm và dài 12mm.

2. Bộ phận được sử dụng có giá trị dược liệu tốt nhất 

Hầu hết mọi bộ phận của cây đều có thể dùng làm dược liệu. Tuy nhiên được đánh giá cao và phổ biến nhất không thể không kể đến thân cây và quả.

3. Khu vực sinh trưởng và phân bố của cây ké đầu ngựa

Là một loại thực vật có sức sống khá mãnh liệt, ta có thể tìm thấy cây ở một số quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam,… Riêng tại nước ta, cây mọc hoang dại rất nhiều và đặc biệt tập trung ở các tỉnh phía bắc như Sơn La, Quảng Ninh, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc,.. Môi trường ưa thích là những trảng cỏ rộng, bìa rừng, bờ ruộng, sườn đồi hoặc rìa đường.

4. Phương pháp thu hái, sơ chế và cách bảo quản ké đầu ngựa

Cây được nuôi trồng bằng hạt giống. Khi đến thời gian thu hoạch, người nông dân sẽ tiến hành nhổ cả cây lên. Tuy nhiên quả của cây chín không đều nên thời gian thu hái thường sẽ diễn ra trong ít nhất 2 đến 3 tháng.

Khi đã thu lượm xong, các thành phẩm sẽ được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô. Bảo quản thành phẩm thu được trong không gian thoáng khí, mát mẻ, tránh để mối mọt tấn công gây giảm chất lượng.

5. Cách nhận biết sản phẩm chất lượng từ cây ké đầu ngựa

Bạn nên chọn mua những thành phẩm nếu là khô thì không có dấu hiệu bị mốc, ẩm ướt. Nếu là ở dạng cao thì đảm bảo cao được bọc kín, không có dấu hiệu biến đổi chất nào.

6. Thời gian thu hoạch ké đầu ngựa trong năm

Thông thường sẽ rơi vào từ tháng 5 đến tháng 9.

Thành phần dược liệu có trong cây ké đầu ngựa

Trong cây thuốc nam ké đầu ngựa có đa dạng các loại chất hóa học có lợi cho sức khỏe. Có thể kể đến một vài như là:

• Saponin
• Iod
• Chất béo
• Alcaloid

Phương pháp bào chế và sử dụng cây ké đầu ngựa

Thông thường, cây sẽ được chế biến thành hai loại gọi là cao thương nhĩ và thương nhĩ hoàn. 

• Thương nhĩ hoàn: Cho thân cây nấu với nước sôi trong 60 phút. Tiếp đó loại bỏ bã và lấy nước. Bã thì cho thêm nước để đun thêm trong vòng một tiếng nữa. Tiếp tục lấy nước đã sắc xong để đun thành dung dịch mềm. Tiếp đó cho bột vào trộn, nặn và chia đều thì thu được viên hoàn. Mỗi ngày uống 16-20 gram thành phẩm với nước. 
• Cao thương nhĩ: Làm tương tự như với thương nhĩ hoàn tuy nhiên không cần phải cho bột vào. Nhưng bạn cần lưu ý đến hiện tượng lên men của cao có thể khiến nắp hay vật che bị đẩy lên, gây hỏng cao. Mỗi ngày lấy 6-8 gram thành phẩm với nước. Dùng từ 1 đến 2 tháng.

Ngoài ra, tùy theo tình hình sức khỏe cũng như là tình trạng bệnh mà các phương pháp này có thể được thay đổi.

Vị thuốc, tác dụng và liều dùng của cây ké đầu ngựa

1. Tính chất và mùi vị

Tính ấm, vị hơi hơi đắng và có thể có độc.

2. Tác dụng dược lý của cây

Theo y học cổ truyền, cây dược liệu này được liệt vào nhóm “Tân ôn giải biểu” có hiệu quả cao trong điều trị một số bệnh như giải cảm, ngoại tà xâm nhập, phong hàn, phong thấp, tê dại và co giật chân tay.

Ngoài ra, cây còn có thể hạ đường trong máu rất tốt nhờ vào thành phần muối có trong mình. Loại máu này còn có thể giúp người dùng sát trùng, diệt khuẩn khá hiệu quả. Không chỉ vậy, thành phẩm đã chế biến từ cây còn sẽ làm tăng lượng iốt có trong nó, qua đó giúp điều trị cực hiệu quả tình trạng bướu cổ ở nhiều người.

Tình trạng bướu cổ có thể được điều trị bằng cây ké đầu ngựa

3. Liều dùng an toàn khuyến nghị

Con số này có thể thay đổi tùy theo tình trạng bệnh và cơ địa mỗi người, tuy vậy trung bình sẽ rơi vào 10 gram đến 16 gram một ngày là an toàn nhất.

4. Độc tính khi sử dụng quá liều

Chưa có ghi chép cụ thể về trường hợp ngộ độc. Tuy nhiên cần lưu ý trong cây có một số thành phần gây độc đến cho cơ thể người dùng. Nếu không được sử dụng đúng cách có thể hoàn toàn xảy ra những trường hợp đáng tiếc.

Công dụng của cây ké đầu ngựa với sức khỏe và cơ thể con người

Được đánh giá là một loại cây có tác dụng cực kỳ đa dạng với người uống, dược liệu này có thể điều trị được những bệnh như:

• Ngoài da: Ghẻ lở, hắc lào, nổi mề đay, mụn nhọt,..
• Hệ hô hấp: Sổ mũi, viêm xoang, đau nhức họng kéo dài.
• Xương khớp: Giảm cơn đau gây ra bởi viêm, thấp khớp.
• Giải độc: Loại bỏ độc khi bị nhiễm phong hàn, phù thũng, tê thấp.
• Điều trị chứng bướu cổ do thiếu muối iot.
• Sát khuẩn, điều trị viêm nhiễm.
• Cơ quan sinh dục: Viêm nhiễm đường tiết niệu, dễ tiểu, đái tháo đường.
• Ổn định lượng đường trong máu.
• Giảm cân, giữ cơ thể cân đối.

Ngoài ra cây ké đầu ngựa trị sỏi thận cũng khá hiệu quả. Để rõ hơn, bạn nên đến bác sĩ thăm khám trước khi sử dụng dược liệu.

Kiêng kị và bí quyết sử dụng cây ké đầu ngựa

Để đạt hiệu quả cao nhất trong quá trình điều trị bạn nên nắm rõ những chú ý sau đây:

• Tuyệt đối không được dùng thành phẩm từ quả thương nhĩ đã mọc mầm. Bởi trong mầm chứa một loại độc tố có hại với sức khỏe con người.
• Những bệnh nhân bị đau nhức đầu do máu thì không khuyến khích sử dụng bởi có thể làm tình trạng bệnh nặng hơn.
• Trong quá trình sử dụng không nên ăn thịt lợn và ngựa để tránh trường hợp dị ứng.

Những bài thuốc ké đầu ngựa được lưu truyền trong dân gian

Là một loại cây khá quen thuộc với người dân Việt Nam nên cũng theo đó mà sự đa dạng trong số lượng bài thuốc cũng là rất lớn. Apharma đã tìm kiếm và sưu tầm những bài thuốc mà được xem là thông dụng và hiệu quả nhất.

1. Điều trị chứng đau nhức răng lợi

• Cần chuẩn bị: Lấy một lượng ké đầu ngựa khô vừa đủ.
• Cách tiến hành: Đun với 100ml nước trên lửa nhỏ. Khi đã thu được nước thì ngậm và súc miệng. Làm nhiều lần trong một ngày, duy trì đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm hoặc hết hẳn.

2. Điều trị tăng tiết dịch do dị ứng gây sổ mũi

• Cần chuẩn bị: Một lượng 12 gram ké đầu ngựa, 8 gram cây bạch chỉ. Thêm vào đó 6 gram thiên niên kiện và xuyên khung. 
• Cách tiến hành: Đem tất cả nguyên liệu đi sắc cùng nước, lấy nước thu được uống mỗi ngày.

Ngoài ra bạn cũng có thể làm theo cách sau.

• 20 gram cây thương nhĩ cũng 30 gram cây hoàng kỳ. Tiếp tục cho vào đó một lượng 4 gram tế tân, 6 gram bạch chỉ và 10 gram địa to.
• Cách tiến hành: Lấy tất cả đem đi sắc với nước. Loại bỏ phần bã, lấy phần nước vừa thu được cho vào nấu cùng gạo tẻ và đường trắng thành cháo. Tiến hành ăn mỗi ngày đến khi nào bệnh khỏi hoàn toàn.

4. Điều trị tình trạng mụn nhọt và lở loét

Nếu bạn còn thắc mắc với câu hỏi “Ké đầu ngựa trị bệnh gì hiệu quả nhất?” thì ghẻ lở, mụn nhọt chính là câu trả lời. Đặc biệt, trong dân gian còn lưu truyền đến 2 vị thuốc để điều trị vấn đề sức khỏe này.

• Bài thuốc 1: Chuẩn bị 10 gram quả cây thương nhĩ đã thái nhỏ, phơi khô tất cả. Ngoài ra còn cần 20 gram cây kim ngân hoa. Sau đó đem dược liệu đã chuẩn bị sắc với 500ml nước nóng. Lấy nước thu được uống hằng ngày đến khi tình trạng bệnh đã thuyên giảm hoặc khỏi hoàn toàn.
• Bài thuốc 2: Chuẩn bị một lượng 10 gram cây thương nhĩ khô và 10 gram cây sài đất. Ngoài ra bạn còn cần có 5 gram kim ngân hoa, 2 gram trôm lay và cuối cùng là 15 gram cây diếp. Lấy tất cả rửa thật sạch, đem đun với 1l nước. Lấy phần nước thu được sử dụng thay cho nước lọc dùng mỗi ngày.

5. Điều trị chứng viêm xoang 

• Cần có: 12 gram cây hạ thảo khô, 16 gram cây thương nhĩ khô., 6 gram bạc hà, 8 gram hỗn hợp trôm lay cùng bạch chỉ và cuối cùng là 8 gram tân di. 
• Cách tiến hành: Đem toàn bộ nguyên liệu rửa thật sạch với nước. Sau đó sắc với 800ml nước nóng. Khi thu được hỗn hợp đặc, lấy uống thay nước lọc mỗi ngày để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.

6. Bài thuốc sử dụng cây ké đầu ngựa điều trị sỏi thận

• Cần chuẩn bị: Một lượng bằng nhau của hai loại cây thương nhĩ và cây đình lịch. 
• Tiến hành: Sao đều các loại dược liệu. Đem đi tán thành bột mịn rồi lấy một lượng 8 gram một ngày để hòa với nước uống.

7. Điều trị chứng đau nhức xương khớp

• Cần chuẩn bị: Một lượng 12 gram cây ké đầu ngựa, 24 gram hỗn hợp cỏ xước và ngải cứu. Ngoài ra, bạn còn cần 20 gram thổ linh phục và 28 gram cỏ hy thiêm. 
• Cách tiến hành: Đem rửa thật sạch tất cả nguyên liệu, để ráo nước rồi sao đều. Sau đó đem dược liệu sắc với nước ấm, uống mỗi ngày đến khi các cơn đau thuyên giảm hoặc hoàn toàn hết.

8. Điều trị triệu chứng mẩn đỏ, nổi mề đay ngoài da

• Cần chuẩn bị: Một phần 30 gram sinh địa, 12 gram cỏ bạc hà và 15 gram cây ké đầu ngựa. 
• Cách tiến hành: Đem rửa tất cả với nước. Bỏ riêng sinh địa và ké đầu ngựa đem sắc lấy nước. Khi đã thu được thành phẩm thì bỏ thêm cỏ bạc hà vào trong 10 đến 15 phút. Cuối cùng bỏ cỏ bạc hà ra, gạn lấy nước và uống mỗi ngày.

Ngoài ra, nếu tình trạng bệnh quá nặng bạn có thể tham khảo cách dưới đây.

• Cần chuẩn bị: Sử dụng 10 gram thân cây thương nhĩ khô, 30 gram hỗn hợp cây cỏ bạc hà và bạch tô.
• Cách tiến hành: Lấy tất cả đem đi rửa cho thật sạch bụi đất. Sau đó đem đun lấy nước cô đặc. Lấy nước này nấu cùng với gạo tẻ và đường để nấu thành cháo. Nên ăn cháo ngay khi còn nóng và dùng mỗi ngày để có hiệu quả tốt nhất.

9. Điều trị bị nhiễm độc do côn trùng hay rắn độc cắn

• Cần có: Một nắm lá ké ngựa đầu còn tươi.
• Cách tiến hành: Giã nát toàn bộ, lọc lấy nước uống. Phần bã thì đắp trực tiếp lên vết thương bị cắn.

10. Điều trị chứng viêm đường tiết niệu ở nam giới

• Cần có: 15 gram cây thương nhĩ, 20 gram cây bòng bong, 15 gram kim ngân hoa, 20 gram mã đề.
• Cách tiến hành: Lấy tất cả sắc chung với một lít rưỡi nước. Đun đến khi còn 800ml nước thì tắt lửa, chia lượng nước thành 3 phần uống trong ngày. Bạn nên dùng liên tiếp trong một tuần để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.

Những ai nên sử dụng thuốc từ cây ké đầu ngựa và địa chỉ mua thuốc uy tín nhất?

Mặc dù mang trong mình nhiều tác dụng nhưng loại cây này cũng có thể khiến bạn gặp phải những biến chứng xấu với sức khỏe nếu không có sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi dùng. Để hạn chế điều này xảy ra, bạn không nên sử dụng thuốc tràn lan mà cần có sự thăm khám kỹ lưỡng từ phía y bác sĩ.

Ngoài ra, chất lượng dược liệu cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng. Bạn nên chọn mình một thương hiệu uy tín nhất, ví dụ như công ty cổ phần dược phẩm Apharma. Bằng sự tận tình và danh tiếng của mình, công ty đảm bảo chất lượng cũng như mức giá thuốc bạn mua sẽ luôn là tốt nhất trên thị trường.

Trên đây là toàn bộ câu trả lời cho thắc mắc về cây ké đầu ngựa. Rất mong chúng giúp bạn có cái nhìn rõ nét hơn về loại dược liệu này và hỗ trợ trong quá trình điều trị bệnh.